هوش مصنوعی جدید برای تشخیص فوری علف‌های هرز

کشاورزی در دهه اخیر وارد مرحله‌ای تازه شده است. با افزایش جمعیت جهان و فشار برای تولید پایدار مواد غذایی، فناوری‌های نوینی مانند پهپادها، ربات‌ها و هوش مصنوعی به یاری کشاورزان آمده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشاورزی، مدیریت علف‌های هرز است؛ مشکلی که سالانه میلیاردها دلار هزینه روی دوش کشاورزان می‌گذارد.

در همین راستا، استارتاپ چکی Skymaps مدلی جدید به نام Zoneye معرفی کرده که می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی و تصاویر پهپادی، علف‌های هرز را در لحظه شناسایی و مدیریت کند. این فناوری نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه به حفظ محیط‌زیست و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند.

Zoneye چیست و چرا اهمیت دارد؟

Zoneye یک مدل هوش مصنوعی مبتنی بر یادگیری ماشین است که با استفاده از تصاویر هوایی، تفاوت بین گیاه اصلی و علف‌های هرز را تشخیص می‌دهد. این ابزار به کشاورزان کمک می‌کند تا مصرف علف‌کش و استفاده از انواع سمپاش کشاورزی را کاهش دهند و تنها در بخش‌هایی از زمین که واقعاً به سم‌پاشی نیاز دارد، اقدام کنند.

اهمیت Zoneye برای کشاورزی مدرن:

• کاهش هزینه‌های سم‌پاشی و نیروی کار
• افزایش عملکرد محصول به دلیل حذف رقابت علف‌های هرز
• حمایت از کشاورزی پایدار با کاهش مصرف مواد شیمیایی
• امکان شخصی‌سازی مدل بر اساس شرایط محلی

نحوه عملکرد Zoneye

روند کار این فناوری به صورت ساده شامل مراحل زیر است:

1. ثبت تصاویر توسط پهپاد: کشاورز پهپاد خود را در ارتفاع ۴۰ تا ۱۲۰ متر به پرواز درمی‌آورد.
2. بارگذاری در پلتفرم CultiWise: تصاویر گرفته شده وارد این سامانه می‌شوند.
3. پردازش با هوش مصنوعی: Zoneye تصاویر را تحلیل می‌کند و نقاط دقیق حضور علف‌های هرز را مشخص می‌سازد.
4. ایجاد نقشه تجویزی (Prescription Map): نقشه‌ای تهیه می‌شود که نشان می‌دهد کدام بخش‌ها نیاز به سم‌پاشی دارند.
5. اجرای عملیات هدفمند: ماشین‌های سم‌پاش هوشمند، فقط همان بخش‌های مشخص‌شده را هدف می‌گیرند.

این روند به کشاورزان امکان می‌دهد تا منابع خود را هوشمندانه مدیریت کنند و از هدررفت هزینه‌ها جلوگیری شود.

مزایای استفاده از Zoneye

بر اساس آزمایش‌ها و داده‌های Skymaps، استفاده از Zoneye می‌تواند تأثیرات زیر را داشته باشد:

• کاهش ۵۰ درصدی مصرف علف‌کش‌ها: به‌دلیل سم‌پاشی هدفمند.
• افزایش ۲۰ درصدی عملکرد محصول: گیاه اصلی بدون رقابت رشد می‌کند.
• صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های عملیاتی: به‌جای سم‌پاشی کل مزرعه، فقط نقاط موردنیاز پوشش داده می‌شوند.
• کاهش آلودگی محیط‌زیست: به‌علت مصرف کمتر سموم شیمیایی.
• شخصی‌سازی برای شرایط مختلف: با بارگذاری تصاویر محلی، مدل برای هر منطقه بومی‌سازی می‌شود.

چرا تشخیص علف‌های هرز دشوار است؟

یکی از مشکلات بزرگ کشاورزی این است که بسیاری از علف‌های هرز شباهت زیادی به گیاه اصلی دارند. در مراحل ابتدایی رشد، تشخیص تفاوت آن‌ها حتی برای انسان هم سخت است. Zoneye با استفاده از داده‌های تصویری عظیم و الگوریتم‌های پیشرفته، این مشکل را حل می‌کند.

به‌عنوان مثال، در خاک‌های قرمز استرالیا یا شرایط خاص اروپا، علف‌های هرز و گیاه اصلی رنگ مشابهی دارند. Zoneye با یادگیری از داده‌های محلی می‌تواند این موارد را نیز شناسایی کند.

هزینه و دسترسی

• هزینه استفاده از Zoneye بین ۵ تا ۲۰ یورو برای هر هکتار است.
• کشاورزان می‌توانند از پهپادهای استاندارد RGB استفاده کنند که قیمت آن‌ها از ۴۲۰۰ یورو شروع می‌شود.
• نرم‌افزار از طریق پلتفرم CultiWise در دسترس کشاورزان سراسر جهان است.

نقش Zoneye در کشاورزی پایدار

کشاورزی مدرن دیگر تنها به دنبال افزایش تولید نیست، بلکه کاهش اثرات منفی بر محیط‌زیست هم اهمیت زیادی دارد. با استفاده از Zoneye:

• مصرف مواد شیمیایی به شدت کاهش پیدا می‌کند.
• خاک و آب کمتر آلوده می‌شوند.
• حیات وحش و اکوسیستم طبیعی حفظ می‌شوند.
• کشاورزی به سمت پایداری و آینده‌ای سبزتر حرکت می‌کند.

معرفی رسمی در Agritechnica 2025

Skymaps اعلام کرده که Zoneye را در نمایشگاه Agritechnica 2025 در هانوفر آلمان معرفی خواهد کرد. این رویداد بزرگ‌ترین نمایشگاه جهان در حوزه فناوری‌های کشاورزی است و انتظار می‌رود Zoneye توجه زیادی را به خود جلب کند.

آینده هوش مصنوعی در کشاورزی

فناوری‌هایی مانند Zoneye تنها آغاز راه هستند. در آینده، هوش مصنوعی می‌تواند:

• آفات را به صورت خودکار شناسایی کند.
• نیاز آبی گیاهان را تخمین بزند.
• برداشت محصول را بهینه‌سازی کند.
• حتی تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کشاورزی را بر عهده بگیرد.

اما سئوال اصلی اینجا مطرح میشه که در کشور ما چقدر به استفاده از هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های جدید پرداخته می‌شود؟ آیا وقت آن نرسیده که نسل جدید کشاورز‌ها وارد عرصه کشاورزی ایران شوند؟ یا باید همچنان کشاورزی، عقب افتاده‌ترین بخش کشور باقی خواهد ماند؟ شما تا حالا نتیجه‌ای در استفاده از هوش مصنوعی رو تو ایران دیدید؟ این سئوالات رو به عنوان بخشی از مطالبه گری جامعه کشاورزی ایران، از مسئولان و دانشگاهیان داریم.