در سال‌های اخیر، کشاورزی با چالش‌های زیادی از جمله افت کیفیت خاک، کاهش بهره‌وری و فشارهای زیست‌محیطی روبه‌رو شده است. اما کارشناسان زراعت تأکید می‌کنند که با رویکردی علمی و پایدار می‌توان این روند را تغییر داد. یکی از کارشناسان شرکت Redox سه راهکار کلیدی برای بازگرداندن سلامت خاک و بهبود عملکرد کشاورزی معرفی کرده است.
۱. بازگرداندن تعادل زیستی خاک
خاک سالم تنها از مواد معدنی ساخته نشده، بلکه مجموعه‌ای زنده از میکروارگانیسم‌ها، قارچ‌ها و باکتری‌های مفید است. این موجودات ریز، عناصر غذایی را تجزیه کرده و در دسترس گیاه قرار می‌دهند. کارشناس زراعت شرکت Redox تأکید می‌کند که استفاده از کودهای شیمیایی به‌تنهایی نمی‌تواند این تعادل زیستی را حفظ کند. در عوض باید با افزودن مواد آلی (مثل کمپوست و بقایای گیاهی) و محصولات زیستی، شرایط برای رشد این موجودات مفید فراهم شود.
۲. بهبود دسترسی به عناصر غذایی
وجود عناصر معدنی در خاک کافی نیست، بلکه باید گیاه قادر به جذب آن‌ها باشد. در بسیاری از مزارع، کمبودهای غذایی به دلیل عدم دسترسی ریشه به عناصر است، نه کمبود واقعی خاک. به گفته این کارشناس زراعت، استفاده از محرک‌های زیستی (Biostimulants) و ترکیباتی که به آزادسازی عناصر کمک می‌کنند، می‌تواند کارایی جذب مواد غذایی را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
۳. مدیریت بهتر آب و رطوبت خاک
آب عامل حیاتی برای کشاورزی است، اما مدیریت نادرست آن می‌تواند به شستشوی مواد مغذی و کاهش حاصلخیزی خاک منجر شود. کارشناس زراعت Redox توصیه می‌کند کشاورزان با استفاده از روش‌های نوین آبیاری، افزایش ماده آلی و بهبود ساختار خاک، توانایی خاک در نگهداری آب را بالا ببرند. این کار هم مصرف آب را کاهش می‌دهد و هم به پایداری تولید کمک می‌کند.
سلامت خاک زیربنای کشاورزی پایدار است. کارشناس زراعت شرکت Redox معتقد است که با تقویت تعادل زیستی، بهبود دسترسی گیاه به مواد غذایی و مدیریت درست آب، می‌توان روند نگران‌کننده تخریب خاک را معکوس کرد. این رویکردها نه تنها به افزایش عملکرد محصول کمک می‌کند، بلکه آینده‌ای پایدارتر برای کشاورزی رقم خواهد زد.
شرایط ایران و راهکارهای بومی برای بهبود سلامت خاک
کشاورزی ایران در بسیاری از مناطق با چالش‌های خاصی مانند کمبود بارندگی، شوری خاک، استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی و فرسایش خاک مواجه است. بنابراین علاوه بر توصیه‌های کارشناسان جهانی، لازم است برخی راهکارهای بومی نیز در نظر گرفته شود:
تناوب کشت
کشت متوالی یک محصول خاص (مثلاً گندم یا برنج) باعث تخلیه عناصر خاصی از خاک و افزایش بیماری‌های گیاهی می‌شود. با اجرای تناوب کشت، مثلاً جایگزینی حبوبات یا گیاهان علوفه‌ای در بین دوره‌های غلات، می‌توان حاصلخیزی خاک را تقویت کرد.
استفاده از کود دامی و کمپوست
در بسیاری از روستاها کود دامی به‌راحتی در دسترس است. استفاده صحیح و مدیریت‌شده از این منابع آلی می‌تواند فعالیت میکروبی خاک را افزایش دهد و از وابستگی بیش از حد به کودهای شیمیایی بکاهد.
مدیریت آبیاری در شرایط کم‌آبی
روش‌هایی مانند آبیاری قطره‌ای و نوار تیپ می‌توانند هدررفت آب را کاهش دهند و در عین حال باعث شوند عناصر غذایی در دسترس ریشه گیاه باقی بمانند. در مناطق خشک ایران این روش‌ها به شدت توصیه می‌شوند.
کاهش شخم عمیق و حفظ بقایای گیاهی
شخم زیاد و برداشت کامل بقایای گیاهی باعث از بین رفتن پوشش خاک و افزایش فرسایش می‌شود. کشاورزان می‌توانند با حفظ بخشی از بقایای گیاهی و استفاده از روش‌های کم‌خاک‌ورزی، سلامت خاک را در بلندمدت حفظ کنند.
تازه‌های تکنولوژی کشاورزی رو در فارم پلاس مشاهده کنین.
