پمپ خود مکش یا Self-Priming چه نوع پمپ‌هایی هستند؟
اگر بخواهیم تعریفی برای پمپ‌های خود مکش ارائه دهیم باید بگوییم، به پمپ‌هایی که امکان ایجاد خلاء برای انتقال و مکش سیال به داخل پمپ را دارند، پمپ خود مکش یا self-priming گفته می‌شود. به عبارت عامیانه‌تر این نوع پمپ امکان نیازی به هواگیری ندارد و خودش امکان هواگیری دارد. استفاده از پمپ خود مکش در کاربردهایی که امکان هواگیری به واسطه جنس سیال مورد استفاده یا مکان آن را ندارند، استفاده می‌شود. عملکرد بیشتر پمپ‌های خود مکش به گونه‌ای هست که معمولا باید مقداری سیال داخل پمپ وجود داشته باشد. با شروع به چرخش پمپ در این حالت، پمپ هوا را به سمت خروجی و سیال را به سمت ورودی انتقال می‌دهد. این چرخه تا جایی ادامه می‌یابد که تمام هوای داخل پمپ خارج شده و فشار منفی ایجاد شده سبب ورود سیال به پمپ شود.
انواع پمپ خود مکش یا self-priming
پمپ خود مکش بسته به نیاز و کاربردهای مختلف در مدل‌های متنوعی طراحی و تولید شده‌اند:
- پمپ سانتریفیوژ (Centrifugal Self-Priming Pumps): این نوع پمپ از پرکاربردترین مدل‌های پمپ خود مکش محسوب می‌شود و علت آن هم از استفاده برای مایعات با گرانروی پایین یا ویسکوزیته پایین هست. پمپ خود مکش سانتریفیوژی از یک پروانه جهت عملکرد استفاده می‌کند.
- پمپ دیافراگمی (Self-Priming Diaphragm Pumps): این نوع پمپ از دیافراگم یا صفحات لاستیکی منعطف برای مکش و پمپاژ استفاده می‌کنند. این نوع پمپ برای انتقال محلول‌هایی حاوی ذرات معلق جامد ریز یا موادی که خوردنگی بالایی دارند استفاده می‌شوند. پمپ خود مکش دیافراگمی را می‌توان روی پمپ سمپاش ساخت ایتالیا و ترکیه مشاهده کرد.
- پمپ جتی (Self-Priming Jet Pumps): در پمپ‌های جتی، برای عمکلرد صحیح باید محفظه پمپ و بخش جت را از سیال پر کرد. این مایع به ایجاد جت فشار قوی کمک می‌کند که هوا را از سیستم خارج کرده و مکش ایجاد می‌کند. پر نشدن کامل محفظه می‌تواند باعث کاهش عملکرد و عدم ایجاد مکش شود.
- پمپ با آب‌بند مایع (Liquid Ring Self-Priming Pumps): پمپ خود مکش با آب‌بند مایع برای عملکرد نیاز به حلقه‌ای از سیال دارد که محفظه داخلی را پر کند. وجود این حلقه از سیال برای عملکرد صحیح دستگاه ضروری هست. باید توجه شود که مقدار مایع به اندازه کافی باشد تا بتواند حلقه را در طول حالت مکش حفظ کند.
- پمپ حلزونی (Self-Priming Helical Pumps): پمپ حلزونی نیز نیاز به آب برای ایجاد مکش دارد اما به مقدار کمتری از مدل‌های قبلی.
- پمپ پیستونی (Self-Priming Piston Pumps): این نوع پمپ یکی از مدل‌های آشنا برای بیشتر مردم هست چون کاربرد گسترده‌ای در سمپاشی باغات و کشاورزی دارد. همچنین از آنها برای کارواش نیز استفاده می‌کنند. این نوع پمپ برای عملکرد از چند پیستون رفت و برگشتی در داخل سیلندر استفاده می‌کند و می‌تواند هوا و سیال را مکش کند.
در جدول زیر می‌توانید این پمپ‌ها را با مکانیزم عملکردی آنها مقدار مایع مورد نیاز برای شروع عملکرد و همچنین کاربردهای آنها مشاهده نمایید.
| نوع پمپ | مکانیزم مکش | کاربرد اصلی | مقدار مایع مورد نیاز | مثال کاربردی |
|---|---|---|---|---|
| پمپ سانتریفیوژ | پروانه برای چرخش مایع و جداسازی هوا | آب، مایعات کم ویسکوز | حداقل نیمی از محفظه | صنعتی: پمپاژ آب در سیستم‌های خنک‌کننده |
| پمپ دیافراگمی | دیافراگم برای مکش و تخلیه مایع | مایعات با ذرات معلق | مقدار کمی مایع | صنعتی: انتقال اسیدها در صنایع شیمیایی |
| پمپ جتی | ترکیب پروانه و جت نازل | کاربردهای خانگی (تأمین آب) | محفظه و بخش جت باید پر باشد | کشاورزی: تأمین آب از چاه‌های کم‌عمق |
| پمپ پیستونی | پیستون برای ایجاد فشار و مکش | مایعات ویسکوز | مقدار کمی مایع | صنعتی: پمپاژ رنگ یا مواد روغنی |
| پمپ با آب‌بند مایع | حلقه مایع برای ایجاد مکش | صنایع شیمیایی | محفظه داخلی به طور کامل پر شود | صنعتی: انتقال حلال‌های شیمیایی |
| پمپ حلزونی | پروانه حلزونی برای مکش | مایعات با ویسکوزیته بالا | حداقل نیمی از محفظه | کشاورزی: پمپاژ دوغاب یا کود مایع |
مقایسه انواع پمپ self-priming از لحاظ قیمت و پیچیدگی طراحی آنها
با توجه به اهمیت قیمت انواع پمپ خود مکش و نیز پیچیدگی طراحی آنها برای کاربردهای مختلف، سعی شده در جدول زیر آنها را با هم مقایسه کنیم:
| نوع پمپ | قیمت | دوام کاری | پیچیدگی طراحی و نگهداری |
|---|---|---|---|
| پمپ سانتریفیوژ | متوسط | بالا (با نگهداری مناسب) | متوسط (نیاز به پرایمینگ اولیه) |
| پمپ دیافراگمی | متوسط تا بالا | بالا (مقاوم در برابر سایش و خوردگی) | کم تا متوسط (دیافراگم‌ها قابل تعویض) |
| پمپ جتی | کم تا متوسط | متوسط (عمر متوسط قطعات) | متوسط (نیاز به پرایمینگ و نگهداری) |
| پمپ پیستونی | بالا | بسیار بالا (مناسب برای کارهای سنگین) | پیچیده (نیاز به نگهداری منظم) |
| پمپ با آب‌بند مایع | بالا | بالا (طراحی مستحکم) | پیچیده (نیاز به مدیریت مایع درون پمپ) |
| پمپ حلزونی | متوسط تا بالا | بالا (مناسب برای مایعات غلیظ) | متوسط (طراحی پیچیده‌تر از پمپ‌های سانتریفیوژ) |
| پمپ پروانه‌ای انعطاف‌پذیر | متوسط | متوسط (عمر محدود پروانه) | کم (آسان برای نگهداری و تعمیر) |
